Częste pytania
Zapraszamy Państwa do zapoznania się z najczęściej zadawanymi pytaniami na temat funkcjonowania naszej Poradni. Bazę pytań i odpowiedzi na nie będziemy systematycznie poszerzać.
Pytania odnośnie obecnej sytuacji związanej z wojną na Ukrainie:
Nasz siedmioletni syn czasem ogląda z nami telewizję i słucha radia. Docierają do niego informacje o aktualnej sytuacji w Ukrainie, choć staramy się go przed tym chronić. Czy powinniśmy rozmawiać z nim o wojnie w Ukrainie?
Bardzo ważne abyśmy to my rodzice byli osobami od których dzieci będą otrzymywały informacje o otaczającej je rzeczywistości. Z tematem wojny dziecko może zetknąć się na wiele sposobów, rozmawiając z nim możemy korygować wiadomości zasłyszane poza domem lub w mediach. Mówmy językiem dostosowanym do wieku i możliwości naszego dziecka, posługujmy się słowami, które zna i zdaniami, które może zrozumieć. Niech nasze wypowiedzi będą krótkie, na temat i oparte na faktach. Zapewniajmy dzieci o naszej gotowości do rozmowy i odpowiadania na wszystkie ich pytania. Uwzględniajmy przy tym sferę emocjonalną – mówmy o uczuciach jakie mogą się pojawić, o tym, że jest to naturalne w tej sytuacji, dajmy przestrzeń na ich nazwanie i wyrażenie. Jeśli to możliwe pozwólmy dzieciom na ich spontaniczne, dziecięce akty protestu, solidarności lub pomocy – dzieci często dają wyraz swoim przeżyciom i postawom w formie plastycznej, w zabawie, w chęci podzielenia się swoimi rzeczami.
Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami przeżywanymi w związku z wojną na Ukrainie?
Dzieci, podobnie jak my dorośli, będą doświadczały różnych emocji. Może pojawić się strach, smutek, złości i wiele innych uczuć. Trzeba zaakceptować każdą emocję. Zaprzeczanie i udawanie, że nic się nie dzieje, podczas gdy wokół mowa jest o zagrożeniu, może powodować u dzieci duży niepokój. Często sama możliwość podzielenia się trudnymi emocjami jest wspierająca. Dzieci powinny usłyszeć, że to naturalne, że tak się czują i że jesteśmy przy nich, aby je wspierać. Nie oznacza to, iż dzieci należy stale pytać o ich przeżycia związane z wojną. Wystarczy uważność na uczucia dziecka i otwarcie przestrzeni do rozmowy pytaniami o ogólne samopoczucie. Przy okazji możemy podzielić się z dziećmi naszymi emocjami. Trzeba robić to jednak w sposób wyważony, bez zalewania ich naszymi zmartwieniami, pamiętając, że dzieci potrzebują, abyśmy zapewnili im bezpieczeństwo i stabilność. Jak dorośli szukajmy wsparcia emocjonalnego u innych bliskich nam dorosłych.
Moje dziecko pyta czy u nas też będzie wojna. Co mam odpowiedzieć?
Trzeba uważnie wybierać komunikaty jakie kierujemy do dziecka, tak aby niepotrzebnie nie podsycać lęku i równocześnie nie obiecywać czegoś, czego nie jesteśmy pewni. Odpowiadając na to pytanie skupmy się na tym, co wiemy na TU i TERAZ, powiedzmy to w sposób dostosowany do naszego dziecka, starając się zapewnić mu maksimum bezpieczeństwa. Przykładowa wypowiedź może brzmieć następująco: „na ten moment wojna jest tylko na Ukrainie. Nie ma żadnych informacji mówiących o tym, że Putin chce zaatakować Polskę. Polska ma wsparcie innych państw, ma z nimi umowę i jeżeli ktokolwiek chciałby nas skrzywdzić, inne państwa, a jest ich bardzo dużo, obiecały że nam pomogą”.
Jak zadbać o samopoczucie dziecka i rodziny podczas wojny w Ukrainie?
- ogranicz korzystanie z kanałów informacyjnych, szczególnie przy dziecku, zadbaj o filtrowanie treści do których dziecko na dostęp w mediach elektronicznych
- wprowadź proste ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne dla dzieci i dorosłych aby lepiej radzić sobie z napięciem kumulujących się w ciele
- zaplanuj więcej wspólnego czasu, zwyczajnego bycia razem, przytulania, zabawy – to pomaga budować poczucie bezpieczeństwa, którego teraz najbardziej potrzebujemy
- na ile to możliwe staraj się zachować dotychczasową zwyczajność i rutynę – pomaga to stworzyć poczucie stabilność
Kto może skorzystać z pomocy Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej?
Poradnia udziela wsparcia dzieciom i młodzieży od urodzenia do ukończenia szkoły, a także ich rodzicom i nauczycielom.
W korzystaniu z usług Poradni obowiązuje rejonizacja.
Pod opieką naszej Poradni pozostają dzieci i młodzież uczęszczające do siemianowickich szkół i przedszkoli, niezależnie od miejsca zamieszkania oraz ich rodzice i nauczyciele.
Dzieci młodsze i ich rodzice mogą skorzystać z pomocy naszej Poradni, jeśli są mieszkańcami Siemianowic Śląskich.
Z pomocy jakich specjalistów mogę skorzystać w Poradni?
W naszej Poradni zatrudnieni są psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i psychoterapeuci.
Większość naszych specjalistów posiada dodatkowe kwalifikacje. Są wśród nas między innymi: tyflopedagodzy, surdopedagodzy, oligofrenopedagodzy, terapeuci pedagogiczni, psychoterapeuci, socjoterapeuta, doradcy zawodowi, neurologopeda, emisjolog, mediator.
Jakie dokumenty w sprawie dziecka wydaje nasza Poradnia?
Rodzic, opiekun prawny dziecka lub pełnoletni uczeń może starać się, po wcześniejszej diagnozie, o wydanie między innymi:
- informacji o wynikach diagnozy
- opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju
- orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego
- orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania
- orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych
- opinii o objęciu dziecka pomocą psychologiczno – pedagogiczną w szkole lub placówce
- opinii o objęciu ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia
- opinii o odroczeniu dziecka od obowiązku szkolnego
- opinii o dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
- opinii w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych ucznia
Kto może wnioskować o wydanie powyższych dokumentów i kto może je odebrać?
Wspomniane dokumenty wydawane są na wniosek rodzica, opiekuna prawnego lub pełnoletniego ucznia po uprzedniej diagnozie.
Odebrać w/w dokumenty może rodzic, opiekun prawny, pełnoletni uczeń lub osoba do tego pisemnie upoważniona (np. członek rodziny).
Czy pomoc Poradni jest odpłatna?
Nasza poradnia jest placówką publiczną. Dzieci, rodzice i nauczyciele mogą korzystać z naszej oferty bezpłatnie.
Kto może przyprowadzić dziecko na wizytę do poradni?
Niepełnoletnie dziecko przychodzi na pierwszą wizytę do poradni pod opieką rodzica/opiekuna prawnego. W uzasadnionych przypadkach, po uzgodnieniu tego indywidualnie z osobą prowadzącą spotkanie, na kolejne wizyty dziecko może być przyprowadzane przez inną osobą lub uczęszczać samodzielnie, za pisemna zgodą rodzica/opiekuna prawnego. Pełnoletni uczniowie mogą przyjść do poradni samodzielnie.
Jakie dokumenty mogą być potrzebne podczas wizyty w poradni?
Specjalista może poprosić rodzica o dostęp do dokumentacji zawierającej informacje niezbędne do postawienia diagnozy i dzielenia pomocy, takiej jak:
- dokumentacja medyczna dziecka, w tym książeczka zdrowia
- opinia ze żłobka, przedszkola, szkoły
- informacja o sytuacji prawnej dziecka
Moje dziecko ma trudności z koncentracją uwagi. Jak mogę mu pomóc?
Koncentracja uwagi to umiejętność skupienia się na jednej czynności czy działaniu. Proces ten polega na wybraniu spośród docierających do nas informacji i bodźców tych, które są w tym momencie najważniejsze oraz ignorowaniu wszystkich pozostałych.
Warto uczyć dzieci koncentrowania uwagi nie tylko na zadaniach szkolnych, ale również we wszystkich sytuacjach dnia codziennego. Mogą w tym pomóc następujące sposoby:
- uporządkuj wraz z dzieckiem rzeczy w jego otoczeniu, jeżeli jest ich zbyt dużo ogranicz ich ilość zastanów się, co przeszkadza dziecku w skupieniu, jeśli jest to telewizor lub radio, wyłącz je,
- ucz dziecko, aby wykonywało tylko jedną czynność naraz
- pilnuj, aby wybrane zadanie zostało wykonane od początku do końca
- jeżeli zadanie jest długie podziel je na etapy, przeplatane krótkimi przerwami na swobodną aktywność,
- pokazuj jak małymi krokami można dojść do celu
- modeluj powyższe zachowania u dziecka samemu je stosując
- zadbaj o zdrową dietę i ruch doceniaj wszystkie drobne postępy i sukcesy dziecka w pracy nad skupieniem uwagi,
- nie zniechęcaj się porażkami, są one naturalne w procesie uczenia się,
- pamiętaj, że każde kolejne zadanie jest nową szansą na doskonalenie umiejętności koncentrowania uwagi
- jeśli czujesz, że problem przekracza twoje możliwości radzenia sobie, skontaktuj się ze specjalistą
Moje nastoletnie dziecko ostatnio zrobiło się smutne, zniechęcone i zamknięte w sobie. Czy to depresja?
Każda nagła zmiana zachowania dziecka powinna zwrócić uwagę rodzica. Zachowaj szczególną czujność, jeśli u Twojego dziecka występuje większość z poniższych objawów, przez co najmniej dwa tygodnie:
- drażliwość, chwiejność nastroju, impulsywność, pobudzenie psychoruchowe
- obniżony nastrój, apatia, niechęć do aktywności, które wcześniej sprawiały radość
- wycofanie z relacji z rówieśnikami i rodziną, brak energii, bezczynność
- pogorszenie zdolności intelektualnych: problemy z koncentracją, pamięcią, gorsze stopnie w szkole
- zmiana apetytu – jego brak, chudnięcie lub przeciwnie – objadanie się,
- zbyt mało lub zbyt dużo snu. nocna aktywność, niechęć do wstawania rano
- skargi na nudę, poczucie beznadziei
- zaniechanie dbałości o wygląd
- krytycyzm wobec siebie, nadwrażliwość z powodu odrzucenia, poczucie winy,
- nasilone skargi na dolegliwości fizyczne – bóle brzucha, głowy
- autoagresja, samookaleczenie się, odurzanie się (alkohol, leki, narkotyki),
- zainteresowanie tematyką śmierci i samobójstw.
Czasem szczera rozmowa może wskazać źródło problemów dziecka i pomóc znaleźć praktyczne rozwiązania. Często jednak niezbędna jest fachowa konsultacja, ponieważ nawet bardzo zaangażowany rodzic nie jest stanie jednoznacznie rozstrzygnąć czy prezentowane przez dziecko niepokojące zachowania wpisują się w obraz fizjologicznego „buntu nastolatka” czy są już symptomem choroby. W przypadku utrzymywania się niepokojących objawów należy zasięgnąć porady specjalisty, który oceni jakie jest podłoże odczuwanych przez dziecko problemów i pokieruje dalszym postępowaniem.
(na podstawie: „Nastoletnia depresja. Poradnik dla rodziców” Forum Przeciw Depresji)
Moje dziecko dużo czasu spędza przed komputerem i telefonem. Co zrobić?
Urządzenia ekranowe mają wpływ na funkcjonowanie organizmu młodego człowieka, jego rozwój oraz kontakty z innymi. Ważne jest, aby używanie nowych technologii służyło nam do rozwoju osobistego oraz wzmacniania wzajemnych relacji. Jeśli zależy nam na tym, aby dzieci korzystały z nich w sposób rozsądny, ułatwiający nabywanie ważnych umiejętności, możemy uporządkować korzystanie z urządzeń ekranowych za pomocą zestawu reguł, które wyznaczą granice i ramy czasowe użytkowania sieci w domu w formie Domowych Zasad Ekranowych. W przypadku dzieci warto ustalić odpowiednie dla wieku limity czasowe.
Bardzo ważna jest aktywność fizyczna, która wspiera nie tylko rozwój fizyczny, lecz także rozwój układu nerwowego. Przy tworzeniu Domowych Zasad Ekranowych warto zarezerwować odpowiedni czas na aktywność fizyczną dzieci w ciągu dnia.
Dzieciństwo to czas, w którym najważniejszą rolę odgrywają relacje z rodzicami czy opiekunami. Bliska relacja z rodzicami jest w dodatku czynnikiem chroniącym przed różnymi zagrożeniami. Zaplanujmy wspólne aktywności, które będą wzmacniały i pogłębiały nasze więzi oraz stwarzały okazję do rozmów. Bądźmy uważni na to, co chce nam przekazać dziecko. Czas, którego nie spędzimy przed ekranem, możemy przeznaczyć na: czytanie książek, zabawy w domu lub na podwórku, wspólne spacery, kontakty z bliskimi i przyjaciółmi.
Rozwijanie zainteresowań i pasji może pomóc dziecku lepiej zrozumieć otaczający świat, poznać swoje możliwości oraz wzmocnić poczucie wartości. Dlatego ważne jest, aby dzieci miały możliwość uczestnictwa w różnych zajęciach pozaszkolnych.
Zarówno młodsze, jak i starsze dzieci potrzebują wsparcia rodziców w planowaniu i organizacji aktywności bez ekranów.
Korzystanie z urządzeń ekranowych podczas posiłków może osłabiać więzi rodzinne oraz prowadzić do niezdrowych nawyków żywieniowych. Używanie urządzeń mobilnych podczas opiekowania się dzieckiem zmniejsza możliwość kontaktu z nim, gdyż uwaga dorosłego skupiona jest na ekranie. Badania potwierdzają również szkodliwość działania ekranu w tle, kiedy np. telewizor jest włączony w pomieszczeniu, w którym przebywamy. Włączony telewizor zakłóca trwałą zabawę u dzieci 12- i 24- miesięcznych oraz utrudnia kontakt z rodzicem.
Ustalając Domowe Zasady Ekranowe, warto określić, kiedy wypada wspólny czas z rodziną, gdy wszyscy jej członkowie są razem i nie korzystają z urządzeń elektronicznych. Wspólny czas można wypełnić rozmową lub innymi, atrakcyjnymi dla wszystkich aktywnościami.
Przykładowe zasady dotyczące czasu korzystania z urządzeń ekranowych:
- Ustalamy limity czasu spędzanego przed ekranem.
- Wspólnie określamy aplikacje, programy i strony, z jakich korzystają dzieci.
Przykładowe zasady dotyczące planowania aktywności wspierających rozwój oraz relacje:
- Dbamy o to, aby mieć przynajmniej godzinę aktywności fizycznej dziennie (dotyczy osób powyżej 2. roku życia).
- Dążymy do równowagi w podziale na czas spędzany online i offline.
- Wspólnie dbamy o różnorodność aktywności wspierających rozwój.
Przykładowe zasady dotyczące organizacji odpoczynku:
- Dbamy o odpowiednią ilość snu.
- Nie korzystamy z urządzeń ekranowych przynajmniej godzinę przed snem.
- Rezygnujemy z ładowania urządzeń ekranowych w sypialni oraz z wykorzystywania ich w funkcji budzika.
- Ustalamy miejsce w domu, w którym wszyscy domownicy ładują swoje telefony.
Przykładowe zasady dotyczące innych aktywności bez ekranów:
- Zaczynamy dzień bez telefonu.
- Nie korzystamy z urządzeń ekranowych w czasie drogi do szkoły czy pracy.
- Kierując samochodem nie obsługujemy urządzeń ekranowych.
- Podczas odrabiania lekcji korzystamy z urządzeń ekranowych tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do rozwiązania zadań domowych.
- Spotkania z przyjaciółmi staramy się spędzać bez ekranów.
Przykładowe zasady związane z tworzeniem przestrzeni dla relacji rodzinnych:
- Planujemy rodzinny czas bez ekranów.
- Nie korzystamy z ekranów podczas spożywania posiłków.
- Nie korzystamy z ekranów w czasie zabaw z dzieckiem.
- W czasie spędzanym wspólnie wyłączamy powiadomienia w aplikacjach.
Moje dziecko wpada w złość bez wyraźnego powodu. Co robić?
Gniew, złość, wściekłość to uczucia znane każdemu człowiekowi, które pojawiają się jako reakcja na różnego rodzaju przeszkody czy ograniczenia i skłaniają do działania. Przeżywaniu ich towarzyszy przyspieszony oddech, ucisk w piersiach, wzmożone napięcie mięśni, podniesiony głos, postawa wyrażająca gotowość do walki. U ich podstaw leżą często inne uczucia takie, jak lęk, strach, niepokój, zmęczenie, których obecność osłabiając nas może powodować wyzwalanie się gniewu.
Jak pomóc samemu dziecku radzić sobie ze złością?
- rozpoznaj i nazwij uczucia dziecka („wygląda na to, że przeżywasz, że czujesz niezadowolenie, gniew, złość, wściekłość”),
- dowiedz się, co wywołało złość, powiedz o swojej gotowości do potraktowania sprawy poważnie,
- ucz dziecko, że niezadowolenie lepiej wyrażać słowami niż czynami,
- ucz zasad postępowania, często przypominaj je, wyjaśniaj, jakie czyny są akceptowane, a jakie nie,
- słuchaj uważnie dziecka, gdy okazuje złość w sposób akceptowany (choćby nawet głośny),
- chwal dziecko za każdą próbę powstrzymywania ataku złości,
- zapoznaj dziecko z metodami kontrolowania gniewu i nie dopuszczania do jego narastania np. liczenie do 10, głębokie oddechy, powtarzanie jakiegoś wierszyka lub formułki, prośba o pomoc,
- ucz dziecko rozwiązywania konfliktów z innymi bez użycia przemocy poprzez szukanie możliwych rozwiązań, namawiaj do znajdowania sposobów rozstrzygania sporów,
- nie zezwalaj nigdy na agresję, powstrzymuj dziecko przed biciem i innymi agresywnymi zachowaniami,
- uważaj, by nie nagradzać objawów złości czy agresji, np. ustępując dziecku, przekupując je, dając swoją uwagę,
- nie karz własną złością, nie reaguj krzykiem,
- ucz dziecko mówienia w sposób otwarty o swoich potrzebach i pragnieniach,
- rozwijaj w dziecku empatię, czyli zdolność uczuciowego utożsamiania się z drugą osobą i wywoływania w sobie uczuć, które ona przeżywa,
- nie wzniecaj, nie nasilaj złości dziecka nadmiarem pytań, upomnień i tłumaczeń, – ograniczaj rozrywki propagujące przemoc (telewizja, filmy, gry, piosenki).
Jak mam zareagować na samookaleczenia, które zauważyłam u swojego nastoletniego dziecka?
Samookaleczenia są ważnym sygnałem alarmowym informującym o różnego rodzaju trudnościach emocjonalnych. Najczęściej występują u młodych osób doświadczających dużego cierpienia i pełnią ważną dla nich funkcję. Bol fizyczny odczuwany przy okaleczaniu pozwala pozbyć się napięcia, zmniejsza smutek i poczucie bezradności, odwraca uwagę od negatywnych myśli. Co więcej, doznając bólu, młody człowiek może równocześnie doświadczyć błogiego nastroju, ponieważ podczas okaleczeń aktywizuje się układ opioidowy w naszym organizmie, który zapewnia poczucie euforii.
Samookaleczenia mogą też stać się sposobem na wyrażenie własnych potrzeb oraz przeżyć: chęci bycia dostrzeżonym, traktowanym poważnie. Jednak należy pamiętać, że pierwotną przyczyną okaleczeń jest nieradzenie sobie z silnymi negatywnymi emocjami, którym, z perspektywy nastolatka, tylko w taki sposób można zaradzić. Często otoczenie dziecka zakłada coś przeciwnego, pojawiają się komentarze w rodzaju: „chce zwrócić na siebie uwagę”, „próbuje coś uzyskać”, „manipuluje nami”.
Częste jest też przekonanie, że okaleczenia są aktem świadomym i dobrowolnym, oraz że dziecko w każdej chwili może przestać, jeśli mu się przemówi do rozsądku. Nie zawsze jednak tak jest, szczególnie wtedy, gdy proces samookaleczenia trwa przez dłuższy czas. Samookaleczenia nie są świadomą decyzją młodej osoby skierowaną przeciwko dorosłym, tylko wyrazem nieradzenia sobie z doświadczanymi trudnościami.
Jak w takim razie reagować?
- zauważenie problemu – nie udawajmy, że nie widzimy problemu, nie ignorujmy niepokojących sygnałów, nie czekajmy w nadziei, że samo przejdzie – spróbujmy dowiedzieć się, co się dzieje
- spokojna rozmowa – rozmawiajmy z dzieckiem, szukajmy z nim kontaktu. Rozmowa powinna być wspierająca, pełna wyrozumiałości, cierpliwa, bez osądzania, krytykowania, grożenia. Należy wystrzegać się gwałtownych i emocjonalnych reakcji. Jeżeli dziecko spotka się z naszą dezaprobatą, wściekłością, pretensjami, bezradnością i lękiem, pojawia się u niego jeszcze większe napięcie, poczucie osamotnienia, odrzucenia i niezrozumienia. Dlatego warto najpierw samemu ochłonąć. Pamiętajmy, że naszym zadaniem nie jest ocenianie i pouczanie, ale słuchanie i sprawienie, żeby dziecko chciało do nas mówić
- szukanie rozwiązań – gdy dowiemy się od dziecka, z czym się mierzy, będziemy mogli zastanowić się nad wspólnym rozwiązaniem problemu, który sprawia, że się okalecza. Jeżeli problem tkwi głębiej lub nie wiemy, jak do dziecka dotrzeć, jak reagować i jak rozmawiać, poszukajmy wsparcia psychologa, które jest dostępne również w naszej poradni. Jeżeli objawy obserwowane u dziecka są nasilone i gwałtowne nie wahajmy się skorzystać z pomocy psychiatry dziecięcego